Duygu Erdoğan / İSTANBUL – Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, konut kiralarında yıllık zam oranı için yeniden enflasyon hesabına dönüleceğinin sinyalini verdi. Buna göre, konut kirasında zam oranı üst sınırı 12 aylık TÜFE ortalaması olacak. Yüksek enflasyon döneminde kiracıların artan zamlardan korunması için konut kiralarında yıllık zam seviyesinde üst sınır olarak yüzde 25 seviyesi belirlenmişti. Haziran 2022’de Türk Borçlar Kanunu’na eklenen geçici madde, 2 Temmuz itibarıyla kaldırılacak. Önceki gün bir televizyon programında zam sınırının devam edip etmeyeceğiyle ilgili soruyu yanıtlayan Bakan Mehmet Şimşek, “Devam etmesi için ben bir sebep görmüyorum, etmemesi gerektiğini düşünüyorum. Dolayısıyla bu yönde de yani devam etmesi yönünde bir çalışma yok. Zaten o düzenleme bir süreliğine yapılmıştı. Ben hükümetimiz adına verilmemiş bir karar üzerine yorum yapamam ama çok büyük ihtimalle devam etmeyeceğini düşünüyorum” dedi.
Enflasyon hesabıyla yapılan zam oranında nisan itibarıyla ortalama 59.64 olmuştu. Hazirandaki oran, temmuzdan itibaren konut kira zamlarında belirleyici olacak.
Yüzde 85 uygulanmadı
Geçen iki yılda konut kiralarındaki yüzde 25 zam sınırı, pek çok tartışma ve anlaşmazlığı da beraberinde getirdi. Emlakçıların ifadelerine göre, düzenlemenin uygulaması sağlanamadı, yüzde 80-85 oranında uygulanamadı. Kiralarda 2023 boyunca zam seviyesi yüzde 300’ü bile aştı. En az ise iki katına çıkan artışlar yaşandı.
Bölgelerinde artan kiralar karşısında ise ev sahipleri yüzde 25 zammı ‘haksız’ bir sınır olarak gördü. Yanı sıra tek ev kirasıyla geçimini sağladığını belirten ev sahipleri de, enflasyonist ortamda zor günler geçirdiklerini ifade etti. Kiracılar tarafında ise hızla artan fiyatlar aile gelirinin en büyük payını alır hale geldi. Türkiye genelinde artan kiralar, İstanbul, İzmir, Ankara gibi şehirlerde 12 bin lira ortalamayı aştı. Bu anlaşmazlıklarla ev sahibi ile kiracı arasındaki davalar kat be kat arttı. Hatta mahkemelerdeki bu anlaşmazlığın yükünü gidermek için ev sahibi ile kiracılar arasındaki davalarda 1 Eylül itibarıyla öncelikle arabulucu zorunlu hale getirildi.
‘Bu oran üzerindeki artış geçersizdir’
Gayrimenkul Hukuku Uzmanı Avukat Ali Güvenç Kiraz, ev sahibi ve kiracılar açısından yeniden tek sınır olacak TÜFE hesabını değerlendirdi:
“Kiracı ve mal sahibi ilişkileri, konutlar için geçerli ve 2 yıl süren yüzde 25 artış şartı nedeniyle neredeyse onarılamaz boyutta bozulmuştu. Yüzde 25 kuralının 2 Temmuz 2024 günü itibarıyla sona erecek olması sebebiyle biz yeniden 15 Haziran 2022 günü öncesine geri döneceğiz; yani kira artış dönemi gelen her kiracı bu artışı artık TÜFE 12 aylık artış oranı kapsamında yapacak.
Bizim hukukumuzda kira sözleşmelerinde TÜFE 12 aylık ortalamasının üzerinde yazılan artış şartları geçersizdir. Bu noktada temel artış oranı kiracı için TÜFE 12 aylık ortalamasıdır. Ev sahipleri kira sözleşmesi 5. yılını tamamlayana kadar bu oran üzerinde bir artış talep edemez. 5. yıl tamamlandıktan sonra kira tespit davası açma hakkı vardır.”
‘Enflasyon düşerse hakkaniyet sağlanır’
Uygulamanın ilk yılında düzenlemenin bir nebze daha anlayışla karşılandığını ancak ikinci yıl büyük sorunları beraberinde getirdiğini vurgulayan İstanbul Ticaret Odası (İTO) Gayrimenkul Hizmetleri Komite Başkanı Hakan Akdoğan, “İki tarafın da haklı sebepleri vardı ve toplumda huzursuzluk çok arttı. Şimdi ‘zamda sınır yok’ diye düşünmek yanlış; TÜFE zaten üst sınırı belirliyor. Bu oran iki tarafın da uyguladığı ve kabul ettiği bir oran olarak hukukumuzda yer almaktadır. Ev kiralanacağı zaman ev sahibinin kontrata vs özel madde eklemesi bir anlam taşımaz, kiracı imzalasa bile kanunla tezat oluşturan hiçbir yazılanın hükmü yoktur” dedi.
Ankara Tüm Emlakçılar Meslek Esnaf Odası Başkanı Hakan Akçam, özellikle yüksek kiralar ile ev tutanlar açısından zorlu günlerin devam edeceğini belirtirken, “20 bin lira kirası olan kişi, yüzde 60 TÜFE ile 12 bin lira zam yapmak zorunda. Ancak enflasyonda beklenen düşüşlerin gerçekleşmesiyle hakkaniyetli bir ortam sağlanabilir” diye konuştu.
